De grootste drempels zitten in je hoofd

Niet vanzelfsprekend
Seksualiteit en beperking zijn geen vanzelfsprekende combinatie. Mensen met beperkingen worden niet zomaar gezien als potentiële date of geliefde, of als seksueel wezen. Slechts 13% van de mensen met een beperking of chronische aandoening is tevreden met hun seksleven, blijkt uit onderzoek van Rutgers en Agis uit 2007. De behoefte aan ontmoetingen, intimiteit, seks en erotiek is voor mensen met beperkingen niet anders dan voor mensen zonder beperkingen. Maar er zijn nogal wat drempels te overwinnen. “Zonde,” zei hoogleraar seksuologie Ellen Laan in RTL Magazine online (24-5-2018), “want goede seks heeft veel gezondheidsvoordelen: de genegenheid, het geluksgevoel, dat je gezien wordt, gekoesterd.”

“Waarom is het eigenlijk zo lastig om er een sprankelend seksleven op na te houden als je een beperking hebt?” vraagt Xandra Koster zich af op One World in het artikel ‘Mensen met een rolstoel willen ook seks’ (1-10-2021). Het lijkt voor de hand liggend om die oorzaak vooral te zoeken in de beperking zelf. En natuurlijk is dat een deel van het verhaal. Als je spastisch bent, is het lastig masturberen, en soms spannend om te gaan vrijen. Pijn of vermoeidheid hebben invloed op je seksuele leven. Als je afhankelijk bent van zorg, of in een zorginstelling leeft, is privacy een schaars goed. En waar vind je de moed om je zorgverleners duidelijk te maken dat je verlangt naar intimiteit en ondersteuning nodig hebt?

Dat raakt een tweede knelpunt. We praten er niet over, ook professionals laten het onderwerp graag rusten. In de podcast Sexual Healing #3 Daten en seksualiteit (16 mei 2022), vertellen Jeanette en Tim dat in het speciaal onderwijs dat zij volgden, geen enkele aandacht werd besteed aan seksuele voorlichting. Indirect is dan de boodschap: dat is niet voor jou weggelegd. Bovendien leven we in een beeldcultuur, die vooral de plaatjes toont van ‘perfecte’ lichamen. Vrijwel niemand voldoet aan die ideaalbeelden, maar mensen met beperkingen kunnen dit extra voelen. Ook dat beïnvloedt je zelfbeeld. 
Als het onderwerp al ter sprake komt, gaat het over de problemen en zelden over plezier. Aandacht voor genderzaken of LHBTI+ is helemaal buiten blikveld. “Want je hebt al een beperking, dan kun je toch niet ook nog tot de lhbt-doelgroep behoren?” verzucht Koster. 
Mensen met een beperking leven soms (groten)deels in aparte circuits: speciaal onderwijs, zorginstellingen, revalidatie, sociale werkvoorziening. Daardoor komen mensen met en zonder beperking elkaar niet vanzelfsprekend tegen als medeleerling, collega, docent, of in de buurtsuper. Dat belemmert spontane ‘crushes’.

Drempels en afwijzingen
Een logische plek als je contact zoekt, zijn datingsites. “Ronduit ingewikkeld”, zegt Evert. “Hoe en wanneer breng je je handicap ter sprake? Doe maar gelijk op je profiel, denk ik inmiddels, dan heb je dat maar gehad. Mensen die reageren, hebben dan echt interesse.” 

(...)

Want to continue reading? Download the full edition of Uncover 2022 below.