Is de openbare ruimte voor iedereen?

Maatschappelijke trends als informalisering, informatisering en individualisering liggen ten grondslag aan deze verandering. Sporten in de openbare ruimte is vaak minder formeel en niet of anders georganiseerd, wordt veelal alleen of in kleine groepjes beoefend en gaat gepaard met het gebruik van allerlei apps en slimme apparaten.

Wanneer we het over de openbare ruimte hebben, bedoelen we de buitenruimte die vrij toegankelijk is. Iedereen zou in staat moeten zijn deze te gebruiken om sportief te bewegen. Dit uitgangspunt sluit aan bij de ambitie van ‘Inclusief sporten en bewegen’, een belangrijke pijler van het Nationaal Sportakkoord (Ministerie van VWS, 2018). De openbare ruimte is immers van ons allemaal.

Uit recent onderzoek blijkt dat zeven op de tien Nederlanders minimaal één keer per maand gebruik maken van de openbare ruimte om te sporten of sportief te bewegen (Prins & Van Lindert, 2021). Maar dit is lang niet altijd gelijk verdeeld over verschillende doelgroepen. Mensen met een beperking, vrouwen en mensen met een laag inkomen en/of laag opleidingsniveau doen dit bijvoorbeeld (veel) minder.

Hoe kunnen we de buitenruimte zo inrichten dat zij aantrekkelijker wordt voor deze doelgroepen? Aan de hand van twee voorbeelden gaan we op die vraag in. We zoomen in op de potentie van urban sports om jongeren uit lage-inkomenshuishoudens en meiden in beweging te brengen.

Urban sports biedt kansen voor jongeren
Urban sports zijn enorm in opkomst en veroveren steeds meer hun plaats in de openbare ruimte. De vele sportieve activiteiten onder deze noemer zijn te herkennen aan hun sterk culturele, grensverleggende en vrije karakter en zijn bij uitstek geschikt om te beoefenen op straat. Te denken valt aan skateboarden, streetdance, freerunning, en straatvoetbal. Met name onder jongeren zijn deze sporten populair. Zij lijken aangetrokken tot de mogelijkheid om te kunnen sporten waar, wanneer en met wie zij maar willen en gebruiken hiervoor de stad als hun speelveld.

Met name grootstedelijke gemeenten zien het faciliteren van urban sportsdan ook als een geschikt middel om sportparticipatie onder jongeren te verhogen. Door toegankelijke voorzieningen als skateparken, calisthenicsfaciliteiten en urban playgrounds te bouwen proberen zij met name ‘voor sport moeilijk te bereiken jeugd’ in beweging te brengen en te houden. Hiermee worden jongeren bedoeld die zich niet (meer) willen binden aan een vereniging en achterblijven in sportdeelnamecijfers. Uit onderzoek blijkt dat jeugd uit gezinnen met een laag gezinsinkomen minder sporten en bewegen: gemiddeld sporten zij 2,6 uur minder per week dan kinderen met een hoog gezinsinkomen (Van Stam et al., 2021). Een aantal gemeenten richt hun urban sports-beleid daarom specifiek op achterstandswijken, waar relatief veel gezinnen wonen met een laag inkomenshuishouden

Maar beleidsmakers zien in urban sports meer dan alleen een veelbelovende oplossing om sportuitval tegen te gaan. Door vallen en opstaan, het ontdekken van je eigen grenzen, creatief gebruik van het lichaam en verbondenheid met de urban gemeenschap hopen zij dat de sporten positief kunnen bijdragen aan persoonlijke zelfbeschikking, talentontwikkeling en ondernemerschap. Onder andere de discipline, het doorzettingsvermogen en de focus die nodig zijn om trucjes onder de knie te krijgen kunnen hieraan bijdragen, zo ervaren de sporters zelf (Bruggeling & Van Batenburg-Eddes, 2020).

Maar om dat te bereiken is meer nodig dan bouwen, zo pleiten initiatiefnemers uit de urban sports-gemeenschap. Enkel door te luisteren naar de behoeftes van de jeugd, hun plannen serieus te (...)

Verder lezen? Download hieronder de gehele uitgave van Uncover 2022.