Tiuri & Compagnie 21

Over Tiuri
“Theaterwerkplaats Tiuri is achttien jaar geleden opgericht”, vertelt artistiek directeur Bas Roijen. “Onze oprichter Theo Frentrop noemde de organisatie naar de hoofdpersoon uit een ridderverhaal van Tonke Dragt. Tiuri legt daarin een reis af om uiteindelijk ridder te worden. Het staat symbool voor de reis die onze spelers afleggen.” Die spelers zijn mensen met een verstandelijke en soms ook lichamelijke beperking. Er zijn performers met het syndroom van Down, met autisme, maar ook spelers in een rolstoel. “Ze komen veelal via het speciaal onderwijs bij ons terecht. Ons doel is hun talent te ontwikkelen. Deze mensen zijn weliswaar in een cognitieve omgeving beperkt, maar in een creatieve en impulsieve omgeving zijn ze vaak verder dan anderen. Waar wij geremd worden door ons verstand, zijn zij vaak heel open. Ze kunnen ons alledaagse tempo niet volgen, maar hebben veel meer aandacht voor het hier en nu. Dat levert prachtige resultaten op.”

Waar bij de meeste organisaties de directie een grote stempel drukt op de richting en het resultaat, is dit bij Tiuri andersom en zijn juist de spelers leidend. Bas Roijen vertelt: “Wij volgen als organisatie de spelers, wij zetten het talent van de spelers centraal en hopen daarmee een situatie te creëren waarin zij zelf een stem krijgen: een creatieve stem, een fysieke stem, een beeldende stem en waar ze zelf staan voor hun positie als mens in de Nederlandse samenleving.” Een mooi voorbeeld hiervan is de omslag naar dans en beweging die mede naar aanleiding van een samenwerking met dansgezelschap De Stilte in Breda is gemaakt. Hier werd opgemerkt dat bij deze vorm van werken de talenten van de spelers duidelijker zichtbaar worden en de beperking ook echt naar de achtergrond verdwijnt.

Het oog van Godot
Tien spelers van Tiuri kwamen tegenover tien dansers van De Stilte te staan. In eerste instantie konden zij ogenschijnlijk niet verder van elkaar verwijderd zijn. De dansers spraken bijna allemaal geen Nederlands en onze spelers spreken geen Engels. De dansers hebben allemaal ‘perfecte lichamen’ waar onze spelers vooral de ‘imperfectie’ vertegenwoordigen. Maar op de vloer verstonden zij elkaar perfect. Er vond een organische uitwisseling plaats in de taal van beweging en verbeelding die iedereen heeft geraakt. De spelers werden uitgedaagd door het niveau en het bewegingspalet van de dansers. Andersom werden de dansers aangesproken door de oprechte beleving en expressie van de spelers die hen al doende terugbracht naar de reden waarom zij zelf ooit met dans waren begonnen. Er ontstond een nieuwe taal tijdens deze ontmoeting, die vervolgens in een gezamenlijke voorstelling (Het oog van Godot) voor het publiek zichtbaar werd.

Inclusie & innovatie
In 2021 werd in de ontwikkeling van Tiuri een belangrijke stap gemaakt. Het ‘talentontwikkelingsmodel’ dat beschreven werd in het artistiek meerjarenplan fungeerde hierbij als onderlegger. Centraal staat dat de werkwijze van Tiuri een focus krijgt op drie afgebakende omgevingen. De omgevingen zijn ontstaan vanuit de uitwisselingen die de spelers van Tiuri tot dusver hebben doorlopen. Ze zijn een antwoord op de vraag die vanuit hen zichtbaar is geworden. Samen vormen zij ‘de reis van de speler’.

Omgeving 1: Tiuri
De eerste omgeving is de werkplaats (in Breda en Roosendaal) waar de (nieuwe) spelers het (...)


Verder lezen? Download hieronder de gehele uitgave van Uncover 2022.

Groepsfoto rechts gemaakt door Hans Gerritsen