We zijn allen te gast in elkaars leven

Vrije tijd en ethiek: Gastvrijheid
Het zoeken of ontwerpen van die ruimte (in procesmatige zin in bedrijven en organisaties, in sociale zin in interactievormen en communicatie, en in fysieke zin in gebouwen, infrastructuur en buitenruimte) is een proces dat met horten en stoten zijn weg probeert te zoeken. Soms kan met de beste wil van de wereld een oplossing verzonnen worden die onbedoeld bepaalde typen mensen overslaat. Zie bijvoorbeeld het artikel ‘Niet over en voor ons, maar met en door ons!’ elders in dit magazine, over de zoektocht naar manieren om vrijetijdsactiviteiten toegankelijk te maken voor mensen met een licht verstandelijke beperking.

De uitdagingen om inclusief te zijn in de vrijetijdssector zijn van een bijzonder, en vaak complex en tegenstrijdig karakter. Enerzijds is vrije tijd dat deel van ons leven waarin we in relatieve vrijheid activiteiten, interacties en uitdagingen kiezen waar we blij van worden, energie van krijgen, en ons welzijn verhogen (van onszelf en anderen). Dat impliceert dat die activiteiten zo goed mogelijk afgestemd zijn op onze persoonlijke, unieke wensen, behoeften en vaardigheden. Dat kan alleen als er onderscheid gemaakt wordt: sommige activiteiten zijn wel geschikt voor de ene groep, maar niet voor de andere.

En dat is precies wat we in de vrijetijdssector zien. Veel vrijetijdsactiviteiten zijn gericht op subgroepen, of niches. Muziekfestivals met hardstyle, heavy metal of rap zijn niet voor iedereen geschikt, bijvoorbeeld. We weten inmiddels uit ervaring dat een klassiek ontworpen museumtentoonstelling van oude meesters verhoudingsgewijs weinig jongeren, of mensen met een migratieachtergrond zal trekken. Een urban dance-feest of een alternatief festival met avant-garde-toneel in een kraakpand spreekt weer een andere mix aan doelgroepen aan. Niet iedereen wil aan alles meedoen, en uiteraard hoeft dat helemaal niet, maar dat betekent wel dat veel leisure-activiteiten in zekere zin een exclusief karakter hebben. En tot op zekere hoogte is dat prima: het mooie van leisure, zoals gezegd, is dat mensen in vrijheid de activiteiten kunnen kiezen waar zij, op basis van hun persoonlijkheid, voorkeuren, wensen en behoeften, waarde aan ontlenen.

De andere kant van de medaille is dat inclusiviteit goed past bij een van de kernideëen van vrijetijdsactiviteiten en -faciliteiten, namelijk het idee van gastvrijheid. Dat idee is dat iedereen die mee wil doen, die geinteresseerd is in het genre van de voorstelling, of het karakter van het evenement, mee kan doen, ongeacht zijn/haar achtergrond. Een belangrijke manier voor de organisatoren van evenementen en managers van vrijetijdsfaciliteiten om inclusief te zijn is om de gastvrijheidsgedachte stevig te verankeren in alles wat ze doen. Van het vrijetijdsconcept tot operationale principes, en alles daartussen. De reden hiervoor is niet slechts dat ‘inclusie’ een maatschappelijk belangrijk thema is, maar juist omdat de vrijetijdssector, met haar rol in het faciliteren van eenieders zoektocht naar plezier, betekenisvolle ervaringen en welzijn, dit in feite aan haar stand verplicht is. In die zin is gastvrijheid een belangrijke manier om ethiek binnen vrijetijdssector vorm, richting en inhoud te geven.

De centrale rol van gastvrijheid als ordenend en richtinggevend ethisch principe in vrije tijd is uit te breiden naar (bijna) alle domeinen waarin Breda University of Applied Sciences (BUas) gespecialiseerd is: niet slechts leisure and events, maar ook tourism, hotel and facility en games and media. Zelfs logistics and built environment kan begrepen worden als een domein waarin gewerkt wordt aan de (procesmatige en/of fysiek-ruimtelijke) voorwaarden voor gastvrijheidsoptimalisatie in de andere genoemde domeinen.

In al deze domeinen gaat het immers om activiteiten (...)


Verder lezen? Download hieronder de gehele uitgave van Uncover 2022.

Foto 2, 3, 4 rechts gemaakt door Paul van Rijckevorsel.